Ars et Mathesis
In het Jaarboek 2011 van Ars et Mathesis schreef Bruno Ernst, de man die Escher beroemd gemaakt heeft, het volgende:
Karel Vreeburg (1951)
STENEN BEELDEN BINNEN HUN STEEN
De tijd dat men beeldhouwen uitsluitend associeerde met het uit steen kappen van stoere staatsleden en elegante engelen is voorbij. Een beeldhouwer in steen kan ook abstracte beelden maken die ons fascineren door interessante en fraaie vormen. Karel Vreeburg is zo’n beeldhouwer. Hij vindt zijn inspiratie in boeiende meetkundige vormen. Zijn belangstelling ging aanvankelijk vooral uit vooral uit naar het werk van M.C. Escher. Zo is de geschilde steen (blz. 11) ontstaan uit DE BANDEN en de beide banden van Möbius waren de inspiratie voor meerdere werken, waarin deze uitgebreid onderzocht en gerealiseerd werden. Ook Escher’s prent KNOPEN was aanleiding voor meerdere beelden. In 2008 maakte Vreeburg kennis met het werk van de beroemde Japanse beeldhouwer Keizo Ushio. Zijn grote in graniet gehouwen abstracte beelden maakten grote indruk op hem. Het in de lengterichting splijten van Möbiusbanden, torussen en knopen nam hij over, onderzocht de nieuwe mogelijkheden en werkte nieuwe technieken uit om deze moeilijke vormen te realiseren. Daarvoor maakte hij zo nodig nieuwe instrumenten voor het meten en bewerken. Dit alles is echter niet het meest karakteristieke en unieke van Vreeburg’s werk. Bekijk bijvoorbeeld blz. 3 eens. Wat direct opvalt is dat het afgewerkte beeld opgesloten is in het ruwe blok steen waaruit het is gebeiteld (Slechts op enkele onopvallende punten zijn beeld en steen nog met elkaar verbonden). Hij boetseert zijn beelden niet eerst in klei, maar begint meteen in de steen te boren en te kappen om zo als het ware de binnenkant van de steen te onderzoeken. De openingen waardoor het beeld uiteindelijk te zien is, zijn ook de openingen waardoor de beeldhouwer het gehakt en gepolijst heeft, het zijn de gangen die hij maakte om het inwendige van de steen te bereiken. Waar sprake is van een ringvorm, begint hij altijd met een perfecte torus (een ring die lijkt op een opgeblazen band). Vervolgens wordt in die torus een möbiusband of draaiing verwerkt. Bij de opengewerkte knopen wordt direct de knoop zelf uitgehakt. Als kind zag ik op de vensterbank van iemand uit onze straat een zilverkleurig bolletje en door de openingen in de wand was een klein beeldje te zien. Ik was onder de indruk, dat iemand zoiets door die kleine openingen heen had kunnen maken. Diezelfde verbazing kwam weer bij me op toen ik voor het eerst foto’s van Vreeburg’s werk zag. Hij is, voor zover bekend, de enige op de wereld die zijn beelden op deze manier binnen de steen opbouwt. Hierbij vormen het beeld en de onafgewerkte steen een contrastrijke eenheid. Ze wekken ook de nieuwsgierigheid op en nodigen uit er omheen te lopen en van dichtbij door de openingen te kijken om te zien hoe dat nou in elkaar zit. Het repertoire van Vreeburg beperkt zich niet tot möbiusbanden en knopen, maar ook combinaties daarvan in de vorm van dubbelknopen. Daarvan zijn er veel verschillende soorten zodat er voorlopig nog geen eind lijkt te komen aan deze vorm van beeldhouwen die zowel raakt aan de kunst als aan de wetenschap. Karel Vreeburg werd in 1951 in Wijchen geboren. Na een etapsgewijze vooropleiding en 8-jarige loopbaan in de tandtechniek ging hij in 1977 aan de Vrije Universiteit in Amsterdam studeren en werkt sinds bijna 30 jaar in Haarlem als tandarts. Eerst full time en pas sinds 2003 begon hij systematisch een deel van de week te besteden aan zijn lang gekoesterde droom: beeldhouwen. In 2008, na het congres in Leeuwarden over Escher, betrok hij zijn atelier in het “Oude Belastingkantoor” in Haarlem en sinds die tijd werkt hij daar 3 dagen per week. Het enige figuratieve beeld maakte hij al in zijn studietijd: een in hout gesneden beeldje, dat vanuit drie verschillende hoeken bekeken, drie verschillende vrouwfiguren voorstelt. Geïnspireerd door het werk van M.C. Escher (vooral door een van zijn laatste prenten: KNOPEN uit 1965) ontdekte hij de magie van de Möbiusbanden, waarvan Escher in 1961 en 1963 enige versies als prent had uitgewerkt. Met zijn originele beelden boekte Vreeburg zoveel succes, dat hem in 2007 verzocht werd werk in te zenden voor de Biënnale van Florence. Tijdens de Biënnale in 2009 kreeg hij voor zijn beeld ONTSLOTEN RINGEN de derde prijs; zeer opmerkelijk voor een beeldhouwer die eigenlijk pas vier jaar, naast zijn werk als tandarts, zonder enige opleiding het vak van beeldhouwer intensief beoefende. Ook op de Biënnale van Chianciano (2011) ontving hij een derde prijs. Meer afbeeldingen van Vreeburg’s werk vindt u op www.karelvreeburg.nl
Bruno Ernst